Reflecties op NT2 onderwijs
Pensionering
Vakantie tot aan mijn dood.
“Geniet ervan” is een welgemeend advies.
Maar ik hield van mijn werk en dat ben ik nu kwijt.
Ik ben uit de trein gestapt die doorrijdt.
Collega’s blijven, die er al waren toen ik kwam.
Ik was blijkbaar niet de jongste.
Ga ik al het materiaal weggooien om ruimte te maken òf
bewaar ik het nog voor het geval dat…..
Wat al die jaren belangrijk was , is dat opeens niet meer.
Houd ik vast of laat ik los? Maak ik ruimte voor iets nieuws of klamp ik me vast aan die rietstengel?
Bevrijd ben ik van vergaderingen en administratie (dat ik onder invloed van de computer als een ware terreur ervoer)
Gemis aan al die cursisten en werkvormen waar we zoveel plezier aan beleefden.
Maar tot mijn verbazing……waar ik tegenop zag…..het is goed…..ruimte voor iets nieuws.
Wat? Geen flauw idee. Laat de ruimte zijn werk maar doen.
‘s Morgens word ik vaak door onze kat gewekt omdat ze wil spelen. Lekker achter een touwtje aanrennen, een hinderlaag opzetten achter een plant, een radslag maken, springen of opeens net doen of het haar interesse niet meer heeft. Dan neemt ze me in de maling.
Vanmorgen besefte ik, dat ik ook zo mijn NT2 (Nederlands als 2e taal) lessen wil invullen. Maar wat doe ik? Ik prop mijn cursisten vol met grammatica-, spellings- en uitspraakregels. De cursisten worden dan al gauw wat stiller en bang om het “fout” te doen. Ik hoor dan vaak dat hun hoofd “vol” zit en dat Nederlands zo moeilijk is. Geen overtuiging die het leren van de taal, met name door laagopgeleide buitenlanders, bevordert. Dan vraag ik me wel eens af waarom we toch zo vasthouden aan een overkill aan regels die het eerder moeilijker dan makkelijker maken.
Goed beschouwd is het vreemd dat wij de taalmethodes kiezen, de inhoud van de les bepalen en de toetsen nakijken. Ondanks dat er met veel warme intenties les wordt gegeven, is het onderliggende patroon toch dat onze cursisten moeten voldoen aan de door ons gestelde eisen. Docenten, op hun beurt, moeten weer voldoen aan politieke eisen en zo blijft de hiërarchische piramide in stand. In wiens belang? Waar blijft de stem van de cursist in dit proces? Het leerproces blijft éénrichtingsverkeer en dat is niet bevorderlijk voor een gelijkwaardige ontmoeting en wederzijdse participatie.
De Braziliaanse pedagoog Paulo Freire stelde dat educatie politiek is. Educatie kan ingezet worden, waardoor individuen en gemeenschappen zich vrij kunnen ontwikkelen. Educatie kan echter ook dienen als middel tot onderdrukking ( de overwinnaars schrijven immers de geschiedenis).
Regels moeten, zoals in het verkeer, helder zijn voor iedere weggebruiker en zij moeten bijdragen aan een gemeenschappelijk doel: het minimaliseren van ongelukken. Maar net zoals met corona : de regels moeten nog wel te bevatten zijn.
Die logica is in de taallessen soms ver te zoeken. Een veelheid aan regels veroorzaakt eerder fouten en versterkt de angst om te falen. Al die regels vergroten de kloof tussen en laag- en hoogopgeleiden. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?
Een 2e taal leren is niet te vergelijken met je eerste taal, die je spelenderwijs op straat leert spreken. Later leer je op school de theoretische onderbouwing die nodig is voor het lezen en schrijven, maar voor veel laagopgeleide Nederlanders blijft het lezen en schrijven al een flinke kluif.
Kan iedereen viool leren spelen? Natuurlijk niet ! Waarom zou dat bij een 2e taal anders zijn? Blijven we steken in de overtuiging van een maakbare samenleving waarin iedereen Nederlands kan leren? Een 2e taal leren is als een topsport bedrijven, het vraagt om talent, motivatie, doorzettingsvermogen en steun van de omgeving. Ik laat dan maar even traumatische ervaringen en privéproblemen buiten beschouwing.
Toch blijft de focus in lessen en methodes gericht op het aanleren van “perfect” Nederlands i.p.v. zo effectief mogelijke communicatie. Is het niet juist de kunst om dat te doen met zo min mogelijk regeltjes? Wat is dat toch, die dode hoek in onze achteruitkijkspiegel?
Wat een verademing om te spelen in de klas. Wat heerlijk om te zien dat cursisten met een blij gezicht binnen komen en weer weg gaan. Gaaf om te zien hoe ze samenwerken, oplossingen bedenken, vragen stellen en (door)vragen, hun mening geven en deelnemen aan de kleine schoolgemeenschap in de klas. Ze participeren en merken dat een taal leren leuk kan zijn én dat daar hard voor gewerkt moet worden. Dat het niet perfect is, maar wel goed genoeg om zich (beter) mee te redden. Taalniveau? Waar hebben we het over?
Gepubliceerd door
Ik hou mijn hart vast met betrekking tot de nieuwe eisen van de overheid om inburgeraars minimaal op b1-niveau te laten functioneren. A2-niveau is voor vele inburgeraars al een berg die te hoog is...
testament NT2
Het doel van NT2 (Nederlands als 2e taal) onderwijs is het behalen van een certificaat. Hoe ziet die weg, het middel, er dan in de praktijk uit? DEEL 1
Je moet de informatie niet naar binnen gieten. Je moet het vuur ontsteken.
Deze zin is altijd leidraad geweest in mijn lessen NT2 aan - in mijn geval- overwegend laagopgeleide volwassen buitenlanders. Het gestelde doel is uiteindelijk dat cursisten een certificaat zouden behalen voor lezen, schrijven, spreken en luisteren. Voor mij was het doel om samenleven, in wederzijds respect, in praktijk te brengen. En taal is daarbij een middel. Alles wat we deden was taal, dat kon ook zingen of dansen of een speurtocht zijn. De praktijk !
Ik had een Marokkaanse man in de klas die ik maar niet verstond. En dat lag niet aan mijn gebrekkige Arabisch…. hij had 20 jaar in Groningen gewoond.
Een andere Marokkaanse man zei de eerste paar lessen als hij een beurt kreeg : “moelijk, moelijk.” Hij liet de “i” weg maar hem verstond ik wel. Hij onderstreepte met afwerend armgebaar dat ik niet moest doorvragen. Na een halfjaar hielp hij zijn medecursisten.
Een groep overwegend Zuid- en Midden-Amerikanen kon ik paaien om salsa, samba of merengue muziek op te zetten als ze de klas binnenkwamen. Nederlands was moeilijk maar dansen niet! De stemming zat er om 9 uur ’s ochtends al helemaal in. Een korte dansles voor de andere nationaliteiten in de klas met Nederlandse woorden als links, rechts, vooruit, achteruit, draaien, heupen, armen en benen vormden een mooie TPR (benoem wat je doet) les.
Een Turkse man die soms een beetje geplaagd werd, vertelde dat hij in het leger een sniper (scherpschutter) was geweest. Dat boezemde meteen zoveel ontzag in dat hij daarna niet meer geplaagd werd.
#NT2indepraktijk#middel#doel#rocmondriaan#goudenervaringen#lerenleren
Deel 2
We hadden vanaf ca 2014 een toestroom van Syrische cursisten. Bij het begin van de les is het altijd druk om iedereen aandacht bij binnenkomst te geven, lesmateriaal klaar te hebben liggen en zelf voldoende afstand te houden om goed waar te nemen wat er gebeurt in een groep. Ik had de naam en het telefoonnummer van een nieuwe Syrische cursist genoteerd, even snel op een papiertje. De volgende dag kon ik mijn papiertje niet meer vinden en vroeg nogmaals naar zijn naam. Waarschijnlijk uit argwaan dat ik hem misschien op de proef stelde, ontplofte hij bijna, liep meteen boos weg en is niet meer teruggekomen. Wat had ik dat graag over gedaan.
Er kwam een Iraakse vrouw in mijn klas met de vraag van de trajectbegeleiders of ik iets met haar aankon. Er was zoveel boosheid dat een gesprek nauwelijks mogelijk was. Dat bleek ook al gauw in de les. Elk onderwerp kwam uit op goede en slechte mensen. Ze was duidelijk teleurgesteld en verbitterd. Ook bij moslims bleken niet altijd alleen maar goede mensen te zijn. Het was bijzonder hoe snel de emoties in de klas herkend werden en er “oplossingen” werden bedacht. Die verbondenheid in de klas heeft me elke keer weer ontroerd. Na een tijdje, om het gesprek af te ronden, vroeg ik aan deze cursist of haar buurvrouw goed of slecht was. Zij was gelukkig goed. En die andere buurvrouw? Ook goed. Zo gingen we de hele klas door en iedereen bleek gelukkig goed te zijn. Zelfs de docent. Je zag haar milder worden en meer openstaan voor wat anderen vertelden. Ze besefte toen dat al die cursisten naar haar geluisterd hadden, begrip getoond hadden en meegedacht. Toen ze dat besefte heeft ze iedereen persoonlijk voor bedankt. Vanaf dat moment was de boosheid verdwenen.
Een Bulgaarse jongen van ca 18 jaar werkte in de bouw. Elke les was hij aanwezig maar helaas bleek het Nederlands te moeilijk. We hadden het over het verschil tussen de werkwoorden mogen, kunnen, willen, moeten en zullen. Ik wil én ik kan 10 keer opdrukken en liet dat ook zien. “Als een plank” zei ik trots. Wie kan dat ook? Hij stapte direct naar voren en onder luide aansporing van de meetellende klas was 50 keer geen enkel probleem. Het Nederlands werd er niet makkelijker door, maar dat moment dat hij weer terug naar zijn stoel liep….die blik……de trots wat hij wel goed kon! Hij had dan ook spieren als staalkabels.
#NT2indepraktijk#middel#doel#rocmondriaan#goudenervaringen#lerenleren
Deel 3
Twee cursisten kwamen uit Ghana en werkten in de kippenslachterij. Ze moesten om 5 uur opstaan en met het busje naar het werk. Toch waren ze elke keer op de les. Halverwege de les zag je ze langzaam onderuit zakken en in slaap vallen. “Mogen we wat eerder naar huis?”
Bij NT1 ( Nederlands voor Nederlanders die beperkt hebben leren lezen en schrijven) liep ik altijd meerdere rondjes om over schouders mee te kijken of de opdracht begrepen werd en of die goed uitgewerkt werd. Ik ben nog steeds dankbaar voor de feedback die ik van een cursist kreeg. Hij vertelde me dat hij helemaal verstijfde als ik langsliep en vertelde over zijn schoolervaringen van vroeger. Toen werd me zo duidelijk wat negatieve schoolervaringen met het zelfvertrouwen kunnen doen. Zonder zelfvertrouwen heeft het geen zin om harder aan het gras te gaan trekken. Het gras groeit niet harder en de cursist leert niet meer.
In een Zuid Amerikaanse groep werd om de één of ander reden een traantje weggepinkt. Een Braziliaanse cursist nam de leiding en sommeerde ons om een kring te vormen. We stonden daar hand in hand en kregen een Christelijk gebed in het Portugees. Terwijl er meerdere religies aanwezig waren overheerste de verbondenheid. We zijn allemaal mensen. Regelmatig gebeurden er mooie dingen, met als kers op de taart dat ze ook nog met plezier (een beetje) Nederlands leerden.
Soms zitten er cursisten in de klas die beduidend meer in hun mars hebben. Ze zitten vaak vooraan om niks te missen en stellen vragen die anderen niet stellen. Ze nemen meer en eerder initiatief om iets te zeggen of te vragen. Die redden het wel. Ik daagde ze graag uit om niet alleen het goede antwoord te geven maar ook te beargumenteren waarom het goed of fout was. Bij WAT is het het produceren van het goede antwoord maar bij WAAROM begint het leren. Een genot om te zien als dat kwartje viel.
In mijn streven om zoveel mogelijk cursisten te ondersteunen in hun zelfvertrouwen (je kán het !) is het soms ook balanceren op een slap kort, want de teleurstelling is dan soms ook weer groter als toch blijkt dat de toets te moeilijk was. Boze , teleurgestelde cursisten zijn soms het resultaat. Had ik ze geen valse hoop geboden?
Ik kreeg een praktijkvraag van een cursist die als kabeltrekker werkte : wat is het verschil tussen één én negentig (91) en één negentig (1,90). Een belangrijk verschil voor zijn werk.
In de klas ontstond opeens een ruzie tussen twee cursisten. Ik vroeg de mondigste even mee naar de gang om te vragen wat er speelde. Het bleek een verward verhaal waar ik niet veel van begreep. Ik voelde me onmachtig om dit op te lossen. In ieder geval kwam er geen stoom meer uit haar oren en besloot ik verder te gaan met de les. Er stond inmiddels een grote taart met brandende kaarsjes op mijn bureau. Er werd gezongen : “er is er een jarig hoera….” Ik begreep dat de ruzie in scene was gezet en dat ze mijn verjaardag hadden onthouden.
#NT2indepraktijk#middel#doel#rocmondriaan#goudenervaringen#lerenleren
